قصد دارید در یک جلسۀ مصاحبه شغلی شرکت کنید و نگرانید؟ می‌خواهید هرطور که شده این شغل را مال خود کنید؟ پس این 11 تا نکتۀ ارزشمند را با دقت بخوانید و نصب‌العین خود قرار دهید.
1- در مورد شرکت و صنعت تحقیق کنید
یکی از سؤالاتی که احتمال زیاد مصاحبه‌کننده از شما خواهد پرسید یا اگر نپرسد خوب است شما در گوشه‌وکنار صحبت‌هایتان به آن اشاره کنید این است که «شما موقعیت شرکت را در صنعت فلان چگونه درک می کنید؟»
مثلاً فرض کنید شرکتی که برای آن درخواست کار داده‌اید یکی از غول‌های صنعت چینی بهداشتی در ایران باشد. پس علاوه‌بر اینکه دربارۀ خود آن شرکت تحقیق می‌کنید کمی هم دربارۀ صنعت چینی بهداشتی در ایران و جهان بخوانید. مثلاً چه چیزهایی؟
ببینید رقبای شرکت چه کمپانی‌هایی هستند، مزیت‌های رقابتی این شرکت نسبت به رقبا چیست؛ یعنی چه چیزی این شرکت را در میان رقبا خاص می‌کند. لازم نیست کل بازار را بشناسید و دست به یک تحقیقات گستردۀ بازار بزنید. خیر، به جای آن، چیزهایی را بخوانید و بدانید که به شغل و تخصص خود شما مربوط است.
مثلاً اگر برای جایگاه توسعه‌دهندۀ وب دعوت به مصاحبه شده‌اید، وبسایت شرکت را شخم بزنید و اطلاعاتی در زمینۀ وبسایت و اپلیکشیشش‌های رقبا به خاطر بسپارید و دربارۀ آنها نظر داشته باشید.
2- چرا باید شما را انتخاب کنند و شما چرا این شغل را می‌خواهید
اول به این فکر می‌کنید که «چرا شما برای این شغل مناسب‌ترین فرد هستید؟» خوب است مثلاً 5 دلیل منطقی را روی کاغذ بیاورید و برای هرکدام مثالی ذکر کنید.
مثلاً «من مهارت‌های ارتباطی خوبی دارم.» اگر مهارت‌های ارتباطی شما منحصربه‌فرد است آیا می‌توانید آن را ثابت کنید؟ ذکر یک دلیل کافی است. مثلاً ممکن است به خاطر داشته باشید که در جلسه‌ای کاری با نظر جمع مخالف بوده‌اید و توانسته‌اید همه را قانع کنید تا با شما همراهی کنند. یا مثلاً فردی منعطف هستید و با دیگران به راحتی دوست می‌شوید و اختلاف‌نظرها باعث نمی‌شود روابط شما از بین برود.
برای این سؤال هم آماده باشید که «چرا این شغل را می‌خواهید؟» در پاسخ خوب است علایق خود را ذکر کنید. مثلاً من دوست دارم ساعت‌ها در سکوت بنشینم و کارم و روی کدها تمرکز کنم. برنامه‌نویسی بیشتر از هرچیز دیگر با روحیات من سازگار است و مزیت‌هایی که این شغل برای شما دارد را ذکر کنید. همینطور توانایی‌های خود را برای موفقیت در آن شغل در ذهن داشته باشید و اگر لازم شد لیست کنید.
بعه خاطر داشته باشید که مصاحبه‌کننده باید قانع شود که شما واقعاً آن شغل را دوست دارید.
3- ملاحظات و نگرانی‌های مصاحبه‌کننده را حدس بزنید
گاهی لازم است دست پیش بگیرید. پیش‌بینی کنید که ممکن است چه نظرات منفی‌ای در مورد شما داشته باشد و برای آنها پاسخی درخور در چنته داشته باشید.
طبیعی است که برای آن شغل ده یا شاید صدها نفر دیگر اقدام کرده باشند. مصاحبه‌کننده ممکن است بخواهد از همین الان بین ده-بیست نفری که شما هم یکی از آنها هستید یکی را انتخاب کند. پس کاملاً حواسش به نقاط ضعف شما هم هست.
در این مرحله باید خودتان را جای او بگذارید. از خودتان بپرسید که چرا ممکن است من را انتخاب نکند؟ «من این … را ندارم»، «من چنین یا چنان نیستم». سپس برای دفاع آماده شوید.
ممکن است وقتی به این قضیه فکر می‌کنید تصور کنید واقعاً برای این شغل مناسب نیستید. مطمئن باشید باشید دیگران هم قهرمانان بی‌نقص و کاملی نیستند. لازم نیست سوپرهیرو باشید تا برای این شغل انتخاب شوید. باید مصاحبه‌کننده را قانع کنید که نباید زیاد نگران این مسائل باشد. در اینحا لازم است نشان دهید آدم متعصبی نیستید و ضعف‌هایتان را رشد می‌دهید.
4- برای پاسخ به سؤالات تکراری و متداول آماده شوید
معمولاً سؤال‌هایی وجود دارد که در همۀ مصاحبه‌ها پرسیده می‌شود. کافی است در اینترنت جستجو کنید تا به لیست بلندبالایی از آنها دست پیدا کنید. چرخی درون آنها بزنید و آنهایی که را احتمال دارد بیشتر در مورد شغل شما پرسیده شود مرور کنید.
وقتی از قبل پاسخ‌هایی را آماده کرده باشید لازم نیست در جلسۀ مصاحبه انرژی زیادی صرف پیداکردن بهترین پاسخ کنید.
5- سؤالاتی برای پرسیدن در جلسه مصاحبه شغلی آماده کنید
همیشه مصاحبه‌کننده‌ها در آخر جلسه از شما خواهند خواست که اگر سؤالی دارید بپرسید. خوب است از قبل به آن فکر کنید و سؤالاتی را انتخاب کنید که نشان دهند به آن شغل علاقه دارید (اگر واقعاً به آن شغل علاقه دارید).
اگر بگویید «نه سؤال خاصی به نظرم نمی‌رسد»، ممکن است این برداشت شود که انگیزۀ کافی ندارید، اما اگر سؤالاتی بپرسید که نشان دهد می‌خواهید بیشتر دربارۀ آن شرکت بدانید کنجکاوی شما حمل بر باانگیزه‌بودن شما خواهد شد.
یک سؤال خوب این است که بپرسید اگر بخواهید یک فرد بسیار مناسب را برای این شغل و شرکت‌تان انتخاب کنید او باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد. به هرحال خوب است شما هم بدانید که قرار است در چه محیط و شرکتی کار کنید و انتظار آنها از شما چیست.
من خودم شاید این سؤال را بپرسم: «چه چیز را در این شرکت بیشتر از همه‌چیز دوست دارید؟»
6- تمرین، تمرین، تمرین کنید!
یک روش خوب این است که سؤالات احتمالی را روی کاغذ بنویسید و آنها بلند از خود بپرسید و بلند به آنها پاسخ دهید. می‌توانید قبل از پاسخ آنها را یادداشت کنید. مهم نیست که چقدر پاسخ این سؤالات در ذهن شما واضح است. وقتی آنها را به زبان بیاورید خواهید فهمید که باید کمی آنها را چکش‌کاری کنید.
اگر بار اول گیج و آشفته به نظر می‌رسیدید ناامید نشوید. بار دهم است که خواهید فهمید چقدر این تمرین طلایی است.
برخی فکر می‌کنند که اگر همه‌چیز را از قبل آماده کنند ممکن است پاسخ‌هایشان مصنوعی باشد. نگران نباشید! اگر این کار را نکنید ممکن است اضطراب (که البته آن هم امری بسیار عادی است) مانع شود که بتوانید فی‌المجلس پاسخ‌های واضح و درخوری پیدا کنید. مصنوعی‌بودن بهتر از گیج و آشفته‌بودن است.
7- با مصاحبه‌کننده در یک جبهه قرار بگیرید
بسیاری از افراد مصاحبه‌های شغلی را مثل یک صحنۀ جنگ یا دعوا می‌بینند. برخی فکر می‌کند در یک مزایده یا مناقصه شرکت کرده‌اند و باید بهترین قیمت را بدهند و طرف مقابل باید پیشنهاد طرف مقابل را کنترل کند.
حتی اگر چنین هم باشد بهتر است این طناب‌کشی را به یک بازی برد-برد تبدیل کنید؛ به‌طوری که شما و مصاحبه‌کننده در یک جبهه قرار بگیرید نه در مقابل هم.
چنین جملاتی شما را وارد یک فضای دوستانه خواهد کرد. «خوشحالم که این شانس را دارم که در مورد شرکت شما اطلاعات بیشتری کسب کنم و شما هم بتوانید بیشتر در مورد من بدانید. من همیشه فکر می‌کنم که بدترین اتفاقی که می‌تواند بیفتد این است که در شغلی استخدام شوی که جای تو آنجا نیست. در این صورت نه من کارمند خوشحال خواهم بود نه کارفرما!»
8- برای سؤالات نامربوط و شخصی آماده باشید
سؤالاتی در مورد سن، جنسیت، مذهب، وضعیت تأهل، و گرایش جنسی بسیار شخصی و نامربوط هستند. با وجود این، ممکن است به دلایلی مصاحبه‌کننده حس کند که باید این سؤالات را از شما بپرسد.
در مقابل شما دو گزینه دارید؛ یا می‌توانید پاسخ دهید که «من مطمئن نیستم که چطور این سؤال با این موقعیت شغلی مرتبط است»، یا می‌توانید سعی کنید به سؤال نهفته در پشت آن سؤال پاسخ دهید.
برای مثال ممکن است از شما بپرسند که آیا در آینده قصد بچه‌دارشدن دارید؟ احتمالاً می‌فهمید که این سؤال از کدام نگرانی نشأت گرفته است. بهترین پاسخ این است که بگویید «من نمی‌دانم که در آینده چه تصمیمی خواهم گرفت اما اگر فکر می‌کنید که آیا شغلم را به زودی ترک خواهم کرد یا مدتی طولانی به مرخصی خواهم رفت، می‌توانم بگویم که فردی بسیار متعهد هستم و نمی‌خواهم به رهاکردن شغلم فکر کنم.» نکتۀ مهم این است که صادق باشید.
9- مثبت‌نگر باشید
هیچ‌کس فردی را که غر می‌زند یا شکایت می‌کند دوست ندارد. کلاً سعی کنید نکات منفی را نبینید یا بازگو نکنید. مثلاً اگر از شما پرسیدند که چه دوره‌ای از زندگی شغلی‌تان را دوست نداشتید، می‌توانید به آن اشاره کنید اما حتماً درسی را که از آن گرفته‌اید هم بگویید.
همینطور اگر از شما پرسیدند که چرا می‌خواهید شغل قبلی خود را رها کنید یا چرا آن را رها کردید خوب است به جای بدگفتن از کار قبلی دلایل مثبتی را که باعث می‌شود به فکر تغییر در زندگی شغلی خود باشید ذکر کنید. مثلاً مضمون پاسخ شما می‌توانید پیزی شبیه به این باشد که «من همواره دوست دارم پیشرفت کنم و از اینکه می‌توانم این فرصت را در شرکت شما داشته باشم خوشحالم.»
10- سؤال «کمی دربارۀ خودتان بگویید» را به یک فرصت تبدیل کنید
بسیاری از مصاحبه‌کننده‌ها جلسه را با این پرسش آغاز می‌کنند: «لطفاً کمی دربارۀ خودتان توضیح دهید.»
این سؤال بهترین موقعیت برای این است که مزیت‌های رقابتی‌تان را برای مصاحبه‌کننده شفاف کنید. مزیت‌های رقابتی چی‌ها هستند؟ آن‌چیزهایی که باعث می‌شود خریدار (در اینجا مصاحبه‌کننده) شما را به‌جای درگیر رقیب‌های‌تان برگزیند.
بدیهی است که شما می‌توانید پیزهای زیادی دربارۀ زندگی شخصی‌تان بگویید اما ایدئال این است که سری به آگهی شغلی بزنید. در آگهی شغلی نیازمندی‌های و مهارت‌های لازم برای این شغل ذکر شده است. با ذکر چند مثال نشان دهید که چطور می‌توانید پیش‌نیازهای شغلی مورد انتظار شرکت را پاس کنید.
پس این فرصت طلایی را قدر بدانید و در 5 دقیقۀ اول تأثیر مثبتی روی فرد مقابل بگذارید.
11- زبان بدن را درست به کار بگیرید
لباس مناسب بپوشید. تماس چشمی برقرار کنید. حالت بدنی مناسب بگیرید. تمیز باشید اما عطر و ادکلن نزنید، چرا؟
اتاق‌های مصاحبه شغلی معمولاً فضاهایی بسته هستند. ممکن است طرف مقابل‌تان حساسیت داشته باشد یا بوی تند باعث سردردش شود. حتی ممکن است عطر شما با عطر نفر قبلی ترکیب شود و بوی نامطبوعی بسازد. به طور کل عطر زدن در محل کار خیلی پسندیده نیست.
در آخر اینکه؛ تسلیم نشوید
دنیا هیچ‌وقت به آخر نرسیده است. اگر مصاحبۀ بدی را تجربه کردید و فکر می‌کنید ضعیف عمل کرده‌اید می‌توانید به مصاحبه‌کننده ایمیل بزنید و توضیح دهید که چرا باید به شما فرصتی دوباره داده شود.
اگر موفق نبودید و نخواستید دوباره به مصاحبه‌کننده ایمیل بزنید، به این شکست (اگر چه که شکست واژۀ مناسبی نیست) به عنوان یک تجربه نگاه کنید که درس‌های زیادی برای شما داشته است. پروسۀ آماده‌شدن برای مصاحبه، تجربۀ روز مصاحبه و آنچه در روزهای بعد از مصاحبه در ذهن تحلیل می‌کنید درس‌هایی هستند که در هیچ مقاله و پستی پیدا نمی‌کنید.
از زیر همین پست شروع کنید و برای بقیۀ خواننده‌های این پست بنویسید که:
- می‌خواهید چقدر برای جلسۀ مصاحبۀ پیش‌رویتان وقت بگذارید؟
- آیا قبلاً مصاحبه شغلی داشته‌اید که برای شما شیرین یا تلخ باشد؟ آیا چیزی از آن به خاطر دارید که به درد دیگران بخورد؟
